فعالیت‌های پژوهشی نیازمند بازآفرینی هستند/نباید از تغییر تفکر و رویکرد بهراسیم
تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۹۴۶۵۳
پژوهشگر حوزه علوم انسانی گفت: پژوهش، سنگ بنای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است. یعنی امر حیاتی و سرنوشت‌ساز است. به همین دلیل، فعالیت‌های پژوهشی نیاز به بازسازی و بازآفرینی دارند.
محمدعلی نویدی، پژوهشگر حوزه علوم انسانی در گفت‌وگو با ایسنا، به مناسبت هفته پژوهش و فناوری، اظهار کرد: تحقیق و پژوهش سنگ بنای هرگونه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه شناخت و آگاهی، تنظیم و سامان و کنترل امور، پیش‌بینی و آینده‌نگری، چهار قلمرو تاثیرگذار است، بیان کرد: بر اساس داده‌ها و آمار و ارقام و ملاک قرار دادن تعداد مقالات و استنادات و همکاری‌های بین‌المللی و با استناد به نظام‌های پژوهش‌سنجی مثل (Web Of Science (WOS و همچنین اسکوپوس (Scopus)، جایگاه پژوهشی را تعیین و رتبه یک کشور را اعلام کرد.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی افزود: از این نظر جایگاه ایران نسبتاً معقول و مقبول است؛ یعنی در جهان رتبه شانزدهم و در منطقه بین یکم تا چهارم است.
نویدی تصریح کرد: نگرش دوم به پژوهش در ایران معطوف به تعداد پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی است. از این منظر به تصور من، ما در ایران پنج نوع پژوهشگاه داریم: برخی از پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی صرفاً متعلق به یک وزارتخانه و یا سازمان هستند. برخی از پژوهشگاه‌ها فقط در یک موضوع فعالیت می‌کنند. مثلاً آموزش و پرورش یا نیرو و نظایر آن. برخی از پژوهشگاه‌ها در موضوع و مقوله حاکمیتی کار می‌کنند. برخی نیز، در حوزه دین و مذهب فعال هستند.
به گفته وی؛ شاید در زمانه ما هیچ پژوهشگاه و مؤسسه پژوهشی‌ای یافت نمی‌شود که به اصل موضوع زندگی و انسان و مؤلفه‌های زندگی ساز بپردازد. می‌دانید چرا؟ چون کار پژوهش و تحقیق و توسعه با دستورالعمل و به‌صورت دستوری و اجباری و موظفی سازگار و سازوار نیست.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی تصریح کرد: منظور من پژوهش مبتنی بر نظم و نسق و مشی و مرام و قاعده و قانون که لازمه هرگونه تحقیق ورزی «verification » علمی است، نیست؛ بلکه مراد این است که کار و فعالیت پژوهشی با بی میلی و رغبت و بدون اشتیاق و عشق اندیشه‌ورزانه امکان‌پذیر نیست. بن مایه و جان پژوهش‌های اندیشگی و علمی و اصیل، اشتیاق پرسش‌گرانه است.
وی افزود: اساساً پژوهش بدون پرسش اثربخش عقیم و ابتر است. از این زاویه و نگاه ما در فعالیت‌های پژوهشی مشکل جدی داریم. یعنی ما در فعالیت‌های پژوهشی بی میلی، بی پرسشی، بی انگیزگی و بی‌مسؤولیتی فراوان مشاهده می‌کنیم.
نویدی ادامه داد: دلیل این مدعا را می‌توان از اوضاع آشفته و پریشان و اسفناک جامعه فهمید. آیا اوضاع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و علمی ما بسامان و خیرمند است؟ آیا از خود پرسیده‌ایم چند درصد از مقالاتی که نوشته می‌شوند، جز ارتقای رتبه و پایه شخص نویسنده، عایدی هم به حال جامعه و آحاد مردم داشته است؟ بودجه و اعتبارات این مؤسسات و پژوهشگاه‌ها مستقیم یا غیرمستقیم از حق و حقوق این مردم تأمین می‌شود.
این پژوهشگر اظهار کرد: بنابراین، فعالیت‌های پژوهشی در ایران کنونی نیاز به تغییر نگاه و رویکرد دارند تا از بی اثری به ساحت اثرمندی ورود کنند و بار و بر و سایه و ثمر دهند. مثلاً، اگر پژوهش‌های اقتصادی ما مؤثر و مفید باشد، اوضاع هرگز چنین پریشان نمی‌شود.
نویدی با بیان اینکه نگاه و نگرش و طرز تلقی به امر و مقوله پژوهش باید تغییر کند، گفت: ما نباید از تغییر تفکر و رویکرد بهراسیم، بدانیم تنها چیزی که موجب بهتری و بهبودی پژوهش‌ها می‌شود، تغییر است. تغییر در سه سطح لازم است؛ سطح تفکری. یعنی از تفکر ذهنی و انتزاعی و ایدئولوژیک و سیاسی و کاغذی و آماری به تفکر اثربخش، رهیافت خیرمند، رویکرد شناخت و حل مسائل و مشکلات، تفکر کاربردی و تفکر حق و حقیقت خواه، گذر کنیم. پژوهش عرصه فعالیت و دل‌مشغولی خاص، جدیت و منطق و برهان و استواری یافته‌ها و کشف مجهولات است، نه حوزه فعالیت سرگرمی، موظفی، سیاسی‌کاری و سهل انگاری.
وی ادامه داد: دومین سطح تغییر و تحول در عرصه راهبردها و استراتژی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها است. یعنی، خط و مشی‌های پژوهشی معطوف به نفع‌رسانی و خیرمندی و اثرگذاری در قلمرو زندگی و انسان و انسانیت و اعتلای فرهنگ و تمدن کشور باشد. میله‌های هدف‌گذاری شده به نفع مردم ایران باشد.
نویدی با اشاره به سطح سوم پژوهش اظهار کرد: برنامه‌ریزی‌ها و عملیات اجرایی باید با جدیت اجرا شود و اثرمندی آن در عینیت و واقعیت اجتماعی قابل سنجش و مشاهده باشد. با انواع و اقسام مثال‌ها می‌توان ضرورت این اقدامات را نشان داد: مثلاً، آیا از خود پرسیده‌ایم که این همه پژوهشگاه موازی و فرهنگی مشابه چه کارکرد مفید و اثربخشی داشته است؟ مثل، انبوه و تعداد فراوان دانشگاه‌ها که امروزه بی‌دانشجو هستند! پژوهش، سنگ بنای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است. یعنی امر حیاتی و سرنوشت‌ساز است. به همین دلیل، فعالیت‌های پژوهشی نیاز به بازسازی و بازآفرینی دارند.
وی با اشاره به یک راهکار مدیریت پژوهش در کشور، گفت: ابتدا باید یک تهذیب و آسیب شناسی صورت بگیرد. بدین صورت که اساساً تحقیق کنیم که آیا پژوهش ما منطبق با امور واقع است یا نه. آیا ما در پژوهش با واقعیت سروکار داریم یا با ذهنیت و قضاوت خود برنامه پژوهشی نوشتیم؟ بررسی کنیم پیکره جامعه و فرهنگ و زندگی ایرانی- اسلامی، چرا، چگونه و چطور به پژوهش‌های اثربخش می‌توانند برسند.
این پژوهشگر حوزه علوم انسانی افزود: این همان آسیب‌شناسی و آفت شناسی پژوهشی است. دوم، تکمیل‌سازی. من پرسشگری و رونق و رواج پرسش‌مندی اثربخش را راهکار خروج از رکود و عقیمیت و ابتری این عرصه می‌دانم. یعنی، ما در ایران به آزادی پرسشگری و طرح دیدگاه و شنیدن نظرات متفاوت و گوناگون نیاز داریم. تک صدایی جواب نداده و نمی‌دهد. اجبار سر از پرخاشگری و بن‌بست در می‌آورد.
به گفته وی، پژوهش به انسجام، انتظام و کارآمدی محتاج است. بنابراین، فعالیت پژوهشگرانه، فعالیت خردمندانه و اندیشه‌ورزانه است، نه مشغولیت و کنش درآمد زایانه. پژوهیدن، با عقل و عشق به سرانجام می‌رسد. نمونه آن را در دوران و قرون دوم تا پنجم هجری داشته‌ایم و جهان از رنسانس تا کنون تجربه کرده است. تیکو براهه، کپلر، کوپرنیک و گالیله از روی عقل و خرد و دقت ریاضی و تجربی توانستند نظام خورشید مرکزی را اثبات کنند. فارابی، این سینا، بیرونی، رازی و سایر دانشمندان ایرانی و اسلامی با همین راهکار و نگاه اثربخش توانستند تحول علمی به وجود آورند. بدانیم، اقتدار پژوهشی و علمی مقدم و اولی بر سایر اقتدارهاست. زیرا، اقتدار و قوت پژوهشی تولید و گسترش مرزهای فکری و معرفتی و علمی و تخصصی کشور است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: هفته پژوهش و فناوری 1402 علوم انسانی بازآفرینی در پژوهش دانشگاه های علوم پزشکی شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان سنجش آزمون هاي استخدامي پژوهشگر حوزه علوم انسانی فعالیت های پژوهشی پژوهشگاه ها پژوهش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۹۴۶۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چالش‌های موجود در ارائه خدمات به زنان سرپرست خانوار
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، حل مسائل اجتماعی همواره یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های جامعه‌شناسان و علم جامعه‌شناسی چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ تجربی و عملیاتی بوده است.
صالح‌الدین قادری (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار» به این موضوع اشاره کرده است که چیزی که باعث می‌شود سرپرستی زنان خانوار به عنوان یک مساله اجتماعی شناخته شود، موانع و مشکلاتی است که بر سر راه سرپرستی زنان به وجود می‌آید و باعث می‌شود تا زنان سرپرست خانوار به عنوان قشری آسیب‌پذیر شناخته شوند.
* جیمز کرون و جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی
قادری در این مقاله به این موضوع اشاره می‌کند که جیمز کرون درکتاب جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی با توجه به این مهم که چگونه مسائل اجتماعی را حل کنیم؟ چند پرسش اساسی را در این حوزه مطرح می‌کند:
او در ادامه می‌نویسد این سوالات عبارت‌اند از: با وجود پیچیدگی در زمینە حل مسائل اجتماعی ما چگونه به این کار اقدام کنیم؟ آیا باید هرچه را به صورت فردی صحیح می‌دانیم انجام دهیم؟ یا شاید گروهی از جامعه‌شناسان گرد هم آیند و تصمیم بگیرند که چه باید کرد؟ یا اینکه باید هم چنان موضع بی‌طرفانە خود را حفظ و از گرفتن موضع شخصی اجتناب کنیم و فقط آن چه را در زمینۀ حل مسائل اجتماعی می‌دانیم، اظهار کنیم؟
ماکس وبر معتقد است ما فقط وظیفه داریم واقعیت را بگوییم و آن چه را رُخ داده گزارش کنیم* رویکرد ماکس‌وبر در حل مسائل اجتماعی
به زعم قادری یک رویکرد به تأسی از ماکس وبر معتقد است ما فقط وظیفه داریم واقعیت را بگوییم و آن چه را رُخ داده گزارش کنیم، توصیفی عمیق و فربه از مسأله ارائه کنیم، به تحلیل عوامل علّی، زمین‌های و مداخله‌گر مؤثر بر پدیده بپردازیم، و پیامد‌های احتمالی خواسته و ناخواستە آن را مشخص کنیم و براساس آنها توصیه‌هایی برای بهبود وضعیت انجام دهیم.
قادری در ادامه رویکرد دومی را مطرح می‌کند که در آن این پرسش مطرح می‌شود که ما به صورت عملیاتی و مشخص چه کار باید بکینم؟ و چه طرحی را با توجه امکانات، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های موجود در اندازیم؟ چگونه آن را اجرایی و عملیاتی کنیم؟ و چه مکانیسمی برای پایش، کنترل و نظارت و ارزشیابی آن بگذاریم؟ این رویکرد دوم پرسش‌های اینچنینی را مرتبط نمی‌دانند و درباره آن می‌گویند، کار ما نیست و به ما ارتباطی ندارد. کارفرمایان براساس نیاز‌های خود دانش تخصصی ما را در مورد مسائل به شکلی که توان و ظرفیت و امکانات عملیاتی‌کردن را دارند به کار گیرند.
این پژوهشگر در ادامه می‌نویسد به طور کلی می‌توان گفت این جامعه‌شناسان ورود جامعه‌شناسان به حوزه حل مسائل اجتماعی را جایز نمی‌دانند و دلیل اصلی آنها این است که با ورود جامعه‌شناسان به حل مسائل اجتماعی، سایرین بر بی‌طرفی آنان شک می‌کنند و این باعث خدشه‌دارشدن اعتبار جامعه‌شناسی می‌شود. به نظر این گروه، قضاوت درباره اینکه چه کار باید بکنیم برعهده دیگران است.
* رویکرد کارل ماکس در حل مسائل اجتماعی
به گفته این پژوهشگر در این بین کارل مارکس، گرایش دوگانه‌ای دارند. یعنی هم می‌خواهد به این بپردازد که وضعیت اجتماعی چگونه هست و هم اینکه چگونه باید باشد؟ براساس این جمله از مارکس که فیلسوفان فقط جهان را تفسیر می‌کنند، اما نکتۀ مهم این است که بگوییم چگونه تغییرش دهیم از گروه اول می‌پرسند که هدف شما از اینکه این همه اطلاعات گردآوری، تشریح و تحلیل و تفسیر کنید و عوامل به‌وجودآورنده پدیده‌ها را مشخص کنید چیست؟
کارل ماکس معتقد است که فیلسوفان فقط جهان را تفسیر می‌کنند، اما نکتۀ مهم این است که بگوییم چگونه تغییرش دهیمقادری با نگاهی به نظریات متکفران مختلف جامعه شناسی می‌نویسد: این گروه به گام بعدی که تغییر وضعیت موجود است بی‌توجه نیستند. در واقع پرسش این گروه این است که ما که فهم خوبی از پدیده پیدا می‌کنیم و علل و عوامل را می‌شناسیم و پیامد‌ها را می‌دانیم، چرا خودمان وارد میدان حل مسائل نشویم؟ چون ما در این حوزه از همه متخصص‌تر هستیم.
در نهایت اینکه مقالۀ حاضر با تأکید بر رویکرد دوم درصدد ورود به حل مسائل اجتماعی است؛ بنابراین براساس این رویکرد به ارائۀ رویکرد‌های جدید مبتنی بر کمک گرفتن از فنآوری اطلاعات و ارتباطات و تکنولوژی‌های مرتبط با حوزه رویداد‌های استارتآپی است. جامعۀ هدف این مقاله زنان سرپرست خانوار نیازمند به عنوان یک آسیب اجتماعی گروه هدفی هستند که در راستای کاهش آسیب‌پذیری آنها یک طرح ارائه می‌شود.
* چالش‌های موجود در ارائۀ خدمات به زنان سرپرست خانوار
در تحلیل آخر نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مهمترین چالش‌های موجود در ارائۀ خدمات به زنان سرپرست خانوار در راستای کاهش آسیب‌پذیری این گروه اجتماعی عبارت‌اند از: ۱) ارائۀ خدمات به این زنان از سوی مراکز دولتی، عمومی و خصوصی به صورت مستمر انجام می‌گیرد، ۲) ساالنه هزینه‌های هنگفتی در این حوزه صرف می‌شود، ۳) فعالیت‌های جزیره‌ای گسترده‌ای از سوی مراکز و نهاد‌های خدمات‌رسانی، دولتی، عمومی وخصوصی ارائه می‌شود، ۴) هیچ مکانیسمی که بتواند این خدمات را به شکل هم‌افزایانه و دارای شمول ارائه دهد وجود ندارد، ۵) هیچ نهاد قابل دسترس، آسان و دارای داده‌های به‌روز به‌عنوان مرجع در این حوزه وجود ندارد، ۶) برخی از مددجویان به دلیل فقدان مکانیسم‌های رصد و پایش و آشفتگی موجود در این حوزه تمرکز خود را از توانمندسازی و اشتغال و کار به گردش میان خدمات‌دهندگان و دریافت خدمات معیشتی تغییر داده و عده‌ای هم به دلیل فقدان چنین مهارتی از خدمات محروم هستند، ۷) میدان ارائۀ خدمات به زنان بر ارائۀ بسته‌های معیشتی تمرکز دارد و کمترین توجه را به کارآفرینی و توانمندسازی دارد، ۸) دانش به‌روز و راهکار‌های عملیاتی و اجرایی که هر روز توسط دیگرانی که با این مسائل درگیر هستند به اشتراک گذاشته نمی‌شود و اقدمات به صورت تجربۀ شخصی و براساس تصمیم‌گیر‌های محفلی پیش می‌رود.
انتهای پیام/
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد